दारूचे व्यसन शरीरातील जवळपास सर्व अवयवांना नुकसान पोहोचवते. यामुळे अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर, हाय ब्लड प्रेशर, हृदयाशी संबंधित आजार होऊ शकतात. मानसिक आरोग्यालाही याचे नुकसान होते. न्यूरोलॉजिकल नुकसानात हात-पायात कंप, स्मरणशक्ती कमी होणे, तणाव आणि अवसाद वाढणे अशा समस्या उद्भवतात. आता जाणून घेऊया दारूचे व्यसन लागण्याची कारणे काय आहेत.
एम्सचे डॉक्टर अरुण पांडे सांगतात की दारूच्या व्यसनामागे न्यूरोकेमिकल इफेक्ट (यात मुख्यतः दोन हार्मोन्स डोपामाइन आणि सेरोटोनिन, ज्यांना आनंद देणारे केमिकल्सही म्हणतात) असते. दारूचे वारंवार सेवन केल्याने मेंदूत न्यूरोकेमिकल इफॅक्ट जास्त वाढतो, ज्यामुळे व्यक्ती दारूकडे आकर्षित होऊ शकते.
टॉलरन्स आणि डिपेंडन्सी यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. म्हणजे जर व्यक्ती टॉलरन्स करू शकली नाही तर अशा स्थितीत व्यसन वाढू शकते, कारण यात व्यक्तीचे स्वतःवरचे नियंत्रण संपते. खरे तर दारूचे व्यसन ही नैतिक समस्या नाही, तर ही वैद्यकीय मानसिक समस्या आहे, ज्याकडे वेळीच लक्ष देणे गरजेचे आहे आणि याचा उपचार करून घ्यावा.
एक्सपर्ट सांगतात की दारूकडे आकर्षित होण्यामागे तणावही कारण असू शकतो, ज्यात अवसाद, चिंता, झोपेची समस्या किंवा कामाच्या दबावामध्ये होणारे भांडण हे लोक सेल्फ मेडिकेशन म्हणून याचे सेवन सुरू करतात, कारण दारू पिल्यानंतर व्यक्तीला तात्पुरती आराम मिळतो त्यामुळे ते त्याकडे अधिक आकर्षित होतात आणि मेंदू ते वर्तन पुन्हा करायला लागतो. ही एक वर्तणुकीची स्थिती आहे.
थेट दारूचा संबंध अनुवंशिकतेने (वडिलांना व्यसन होते तर मुलालाही होईल) होत नाही, पण याचा परिणाम होऊ शकतो, जसे की ज्या कुटुंबात अशी व्यसन असते त्यांच्या पुढच्या पिढीत दारूची व्यसन होण्याची शक्यता जास्त असते.
दारूकडे लोकांचा कल वाढण्यामागचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे सामाजिक संस्कृतीही असू शकते म्हणजे तुमच्या कामाच्या ठिकाणी असे लोक असतील किंवा मित्रांचा ग्रुप असा असेल ज्यात लोक दारू पितात तर यामुळेही व्यक्ती दारूकडे आकर्षित होऊ शकते, कारण अनेकदा लोक म्हणतात की थोडी प्यायल्याने काही होत नाही आणि अशा प्रकारे हळूहळू व्यक्ती दारूकडे वाढत जाते. एका वेळेनंतर ही गोष्ट नियंत्रणाबाहेरची होते.
कोणालाही दारूच्या व्यसनापासून वाचण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे नेहमी त्यापासून अंतर ठेवणे, कारण प्रत्येकाची विल पॉवर इतकी मजबूत नसते की ते दारू पिण्याची सवय सोडू शकतील. याशिवाय हेल्दी रूटीन फॉलो करावे जसे ध्यान, व्यायाम किंवा योग आणि हेल्दी आहार. यामुळे तुम्ही तणावापासून दूर राहता आणि हेल्दी लाइफस्टाइलची सवय लागते जी तुम्हाला वाईट सवयींपासून दूर ठेवण्यास मदत करते. याशिवाय आपली लॉबी सुधारावी म्हणजे अशा लोकांसोबत राहावे जे स्वतःही नशेच्या गोष्टींपासून दूर असतात.
Leave a Reply