जर तुम्ही कोणत्याही स्वरूपात प्लास्टिकची बाटली वापरत असाल तर ती बंद करणे चांगले. दैनंदिन जीवनात वापरल्या जाणार् या एकदाच वापरल्या जाणार् या प्लास्टिकच्या बाटल्यांबाबत एक संशोधन समोर आले आहे. या बाटल्यांमधून बाहेर पडणारे नॅनोप्लास्टिकचे कण शरीरात असलेल्या पोटातील पेशींचे नुकसान करत असल्याची माहिती समोर आली आहे. हे आरएससी पब्लिशिंग रिसर्चमध्ये प्रकाशित झाले आहे. संशोधनात असे म्हटले आहे की, बरेच लोक दररोज प्लास्टिकच्या बाटल्यांमध्ये पाणी, रस आणि सॉफ्ट ड्रिंक्स यासारख्या गोष्टी पितात. या बाटल्यांमध्ये कोणतेही पेय प्यायल्याने शरीराचे नुकसान होत आहे. नॅनोप्लास्टिकच्या दीर्घकाळापर्यंत संपर्कात राहिल्याने पोटातील पेशी आणि आतड्यांच्या बाह्य भिंती कमकुवत होतात, हे कण शरीराच्या लाल रक्तपेशींवरही हल्ला करतात. दीर्घकाळापर्यंत प्रदर्शनामुळे शरीरात सूज देखील येते.
काय होतो अपाय?
संशोधनात असे दिसून आले आहे की, प्लास्टिकच्या बाटल्या उष्णता, सूर्यप्रकाशही ठेवतात. यामुळे, ते किंचित झिजण्यास आणि फाडण्यास सुरवात करतात. प्लास्टिकचे अगदी लहान कण तुटतात आणि इतके बारीक असतात की ते डोळ्यांना दिसत नाहीत. या लहान कणांना नॅनोप्लास्टिक्स म्हणतात. ते कमी पाण्यात विरघळतात आणि जेव्हा आपण प्लास्टिकच्या बाटलीचे पाणी पितो तेव्हा ते आपल्या पोटात जातात आणि आतड्यांना नुकसान पोहोचवतात. यामुळे पोटाचे चांगले बॅक्टेरियाही खराब होतात. ज्यामुळे अपचन, गॅस तयार होणे आणि पोटदुखी यासारख्या समस्या उद्भवतात.
संशोधनातील धक्कादायक निष्कर्ष
संशोधनात असे दिसून आले आहे की हे नॅनोप्लास्टिक श्वासाद्वारे शरीरात गेल्यानंतर रक्तात विरघळू लागते. यामुळे केवळ पोटच नाही तर इतर अनेक अवयवांचे नुकसान होते. यामुळे मूत्रपिंड आणि यकृताचेही नुकसान होत आहे. जर या बाटल्या बराच काळ वापरल्या गेल्या तर त्या या अवयवांसाठीही धोकादायक ठरू शकतात. या संशोधनात प्लास्टिकच्या बाटल्यांमध्ये नॅनोप्लास्टिकचे कण घेण्यात आले. म्हणजेच घरासाठी वापरल्या जाणाऱ्या बाटल्या, पाणी, पॅकेज्ड ड्रिंक्स आणि इतर गोष्टींमध्ये हे कण होते. या संशोधनात असा इशारा देण्यात आला आहे की, प्लास्टिक प्रदूषण आता मानवी आरोग्यालाही हानी पोहोचवत आहे. विशेषत: शहरी भागात, जिथे बाटलीबंद पाण्याचा अधिक वापर केला जातो. प्लास्टिकच्या बाटलीत पाणी पिणे पूर्णपणे टाळणे चांगले, किंवा कमीत कमी वापर करताना योग्य काळजी घेणे आवश्यक आहे.
प्लास्टिकच्या बाटलीमध्ये पाणी पिणे सोयीचे असले तरी त्याचे आरोग्यावर काही अपायकारक परिणाम होऊ शकतात, विशेषतः बाटल्या पुन्हा-पुन्हा वापरल्या किंवा उष्णतेच्या संपर्कात आल्या तर. प्लास्टिकच्या गुणवत्तेनुसार रसायनांचे प्रमाण कमी-जास्त असते, पण योग्य काळजी न घेतल्यास काही समस्या उद्भवू शकतात. अनेक प्लास्टिक बाटल्यांमध्ये BPA (Bisphenol-A), BPS किंवा फ्थॅलेट्स सारखी रसायने असू शकतात. या रसायनांचा दीर्घकाळ शरीरात प्रवेश झाल्यास हार्मोनल असंतुलन, चयापचयातील बिघाड किंवा काही दीर्घकालीन आजारांचा धोका वाढू शकतो. गरम पाणी किंवा अत्यंत थंड पाणी प्लास्टिकच्या बाटलीत ठेवले तर रसायने अधिक प्रमाणात मिसळण्याची शक्यता वाढते. प्लास्टिक बाटल्या बहुतेक वेळा योग्यरीतीने स्वच्छ केल्या जात नाहीत. बाटलीच्या आतल्या कोपऱ्यांत, झाकणाखाली किंवा रिंगमध्ये बॅक्टेरिया द्रुतगतीने वाढू शकतात. अशा पाण्यामुळे पोटाचे विकार, उलट्या, अतिसार किंवा संसर्गाचा धोका वाढू शकतो.
प्लास्टिक बाटल्या सहज विघटन होत नाहीत. वारंवार प्लास्टिक बाटल्या वापरल्याने पर्यावरणात कचरा वाढतो आणि प्रदूषणाचा धोका निर्माण होतो. सूक्ष्म प्लास्टिक (microplastics) पाण्यात मिसळून पुन्हा शरीरात जाऊ शकतात. कारमध्ये, उन्हात किंवा स्टोव्हजवळ ठेवलेल्या बाटल्यांचे प्लास्टिक वितळू लागते किंवा त्यातील घटक सैल होतात, ज्यामुळे ते पाण्यात मिसळण्याची शक्यता अधिक असते. त्यामुळे अशा बाटल्या नेहमी सावलीत आणि मध्यम तापमानात ठेवाव्यात. प्लास्टिकऐवजी स्टीलच्या बाटलीत पाणी प्या. कोणत्याही स्वरूपात प्लास्टिकचा वापर टाळा.
योग्य पर्याय आणि काळजी
स्टील, तांबे किंवा काचेच्या बाटल्या वापरणे आरोग्यासाठी अधिक सुरक्षित.
प्लास्टिक बाटल्या वापरत असल्यास BPA-free निवडा.
बाटल्या वारंवार धुवा आणि खूप काळ जुन्या बाटल्या वापरू नका.
गरम पाणी प्लास्टिकमध्ये कधीही ठेवू नका.
Leave a Reply