नाभी आणि शरीराच्या आरोग्याचा संबंध प्राचीन आयुर्वेदात विशेष महत्त्वाचा मानला जातो. नाभी हे शरीराचे केंद्र मानले जाते, कारण गर्भावस्थेत याच नाभीतून आईकडून बाळाला अन्न व पोषण मिळते. आयुर्वेदानुसार नाभी हे पचनसंस्थेशी थेट संबंधित आहे. नाभी परिसरातील बिघाडामुळे अपचन, गॅस, बद्धकोष्ठता यांसारख्या तक्रारी होऊ शकतात. नाभीत योग्य तेल लावल्यास पचन सुधारते, शरीरातील कोरडेपणा कमी होतो आणि उष्णता संतुलित राहते, असे मानले जाते. तसेच नाभीचा संबंध शरीरातील ऊर्जाकेंद्राशी (मणिपूर चक्र) जोडला जातो, जे आत्मविश्वास व शक्तीशी निगडित आहे. मात्र आधुनिक वैद्यकशास्त्रात नाभीत तेल लावल्याचे ठोस वैद्यकीय पुरावे मर्यादित आहेत. त्यामुळे नाभीची स्वच्छता राखणे, संसर्ग टाळणे आणि आरोग्याकरिता योग्य आहार, व्यायाम व जीवनशैली पाळणे हे अधिक महत्त्वाचे ठरते.
नाभी ही अशी जागा आहे जिथून बाळाला गर्भाशयात असताना आईकडून पोषण मिळते. आयुर्वेदात ते शरीराचे केंद्रही मानले गेले आहे. फक्त ते स्वच्छ करून आणि तेल लावून तुम्ही आरोग्याशी संबंधित अनेक समस्या टाळू शकता. तसे तुम्ही शुद्ध गाईचे तूप, मोहरीचे तेल किंवा नारळाचे तेल नाभीमध्ये लावू शकता. परंतु जेव्हा आपण एरंडेल तेल लावता तेव्हा आपल्याला त्याचे बरेच फायदे दिसून येतात. तर मग त्याचे फायदे काय सांगितले जातात आणि त्याबाबत विज्ञान काय म्हणते ते जाणून घेऊया.
एरंडेल तेल त्याच्या नैसर्गिक रेचक गुणधर्मांसाठी ओळखले जाते. असे मानले जाते की नाभीची मालिश केल्याने पाचन तंत्राची क्रिया वेगवान होते आणि गॅसची समस्या दूर होते. बर्याच पारंपारिक पद्धतींमध्ये ,नाभीला शरीराचा डिटॉक्सिफिकेशन पॉईंट म्हणतात. एरंडेल तेलात असलेले रिकिनोलिक ऍसिड त्याचे सहाय्यक मानले जाते, जे जळजळ आणि विष कमी करण्यास मदत करू शकते. काही आयुर्वेदिक समजुतींनुसार, हार्मोनल संतुलन नाभी पुनरुत्पादक प्रणालीशी संबंधित आहे. त्यामुळे येथे मसाज केल्याने हार्मोनल बॅलन्स वाढण्यास मदत होते.तणाव आणि चिंता कमी करणे असे म्हटले जाते की बेंबीवर एरंडेल तेल लावल्याने पॅरासिम्पेथेटिक मज्जासंस्था सक्रिय होते, ज्यामुळे शरीराला आराम मिळतो आणि तणाव कमी होतो. एरंडेल तेलाची खोल मॉइश्चरायझिंग क्षमता त्वचेला मऊ आणि पोषित बनवते. हे नाभीवर लावल्याने पोटाची त्वचा मऊ आणि हायड्रेटेड राहते. तेल हजारो वर्षांपासून वापरले जात आहे – ते इजिप्त, ग्रीस आणि रोम सारख्या सभ्यतेतही लोकप्रिय होते. आयुर्वेदात ‘पिचोटी ग्रंथी’चा उल्लेख आहे, ज्याला नाभीमागील महत्त्वाचे केंद्र म्हटले जाते. परंतु आधुनिक विज्ञानानुसार अशा ग्रंथीच्या अस्तित्वाचा पुरावा नाही. त्याचप्रमाणे, नाभीवर एरंडेल तेलाच्या मालिशच्या फायद्यांविषयी पुरेसे वैज्ञानिक संशोधन उपलब्ध नाही. नाभीमध्ये तेल टाकण्याची पद्धत आयुर्वेद आणि लोकपरंपरेत आढळते. याला पीचोटी थेरपी असेही म्हटले जाते. काही लोकांच्या अनुभवावरून याचे काही फायदे सांगितले जातात, तसेच काही तोटेही लक्षात घ्यायला हवेत. नाभीमध्ये तेल टाकणे हे पूरक उपाय मानावे, उपचार म्हणून नव्हे. आरोग्यासाठी संतुलित आहार, व्यायाम आणि योग्य वैद्यकीय सल्ला हेच अधिक महत्त्वाचे आहेत.
फायदे
नाभीत तेल टाकल्याने शरीरातील कोरडेपणा कमी होतो असे मानले जाते.
बद्धकोष्ठता, गॅस किंवा पोटात जळजळ कमी होण्यास मदत होते असा काहींचा अनुभव आहे.
नारळ किंवा बदाम तेलामुळे त्वचा मऊ राहण्यास मदत होते.
झोप सुधारण्यास आणि तणाव कमी होण्यास काही प्रमाणात उपयोग होतो असे मानले जाते.
आयुर्वेदानुसार नाभी मणिपूर चक्राशी संबंधित असल्याने ऊर्जा संतुलन राखले जाते.
तोटे
याचे ठोस वैज्ञानिक पुरावे आधुनिक वैद्यकशास्त्रात उपलब्ध नाहीत.
नाभी स्वच्छ नसेल तर संसर्ग होण्याचा धोका असतो.
खूप जास्त किंवा चुकीचे तेल वापरल्यास त्वचेवर खाज, पुरळ होऊ शकते.
गर्भवती महिला, मधुमेही रुग्ण किंवा त्वचारोग असणाऱ्यांनी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
Leave a Reply