हिंदू धर्मात विद्याचे अनेक प्रकार आहेत, जे चौदा १४ मुख्य विद्यांमध्ये विभागलेले आहेत, जे सांसारिक आणि आध्यात्मिक ज्ञानाचे संतुलन दर्शवितात. त्याचप्रमाणे एक स्मशानशास्त्र आहे जे तंत्र साधनेचा एक प्राचीन भाग आहे, तंत्र साधना केवळ हिंदू धर्मातच नाही तर इतर धर्मांमध्येही केली जाते. चला जाणून घेऊया अंत्यसंस्कार विज्ञान म्हणजे काय, ते सामान्य माणूस करू शकतो का? स्मशानभूमी म्हणजे काय? स्मशानभूमी विद्या ही एक गूढ आणि शक्तिशाली तांत्रिक साधना आहे, ती तंत्र साधनेचा एक गूढ आणि विशेष भाग मानली जाते, जी प्रामुख्याने स्मशानभूमीत किंवा स्मशानभूमीत केली जाते. अंत्यसंस्कार विद्या ही एक तांत्रिक आणि अघोरी साधना आहे जी केवळ योग्य गुरूंच्या उपस्थितीतच केली जाते.
स्मशानभूमीत वाईट शक्ती असतात, तांत्रिक याद्वारे आपली साधना प्रभावी करतात. स्मशानशास्त्र का केले जाते? तांत्रिक शक्ति प्राप्त करण्यासाठी अंत्यसंस्कार केले जातात आणि सिद्धी, तांत्रिक आणि अघोरी शत्रूवर मात करण्यासाठी, आत्म्यांना नियंत्रित करण्यासाठी, अडथळे दूर करण्यासाठी असे करतात. या साधनेचा उपयोग मोक्षप्राप्तीसाठी देखील केला जातो. कधीकधी हे हानिकारक हेतूंसाठी देखील केले जाते. स्मशानशास्त्र हे अत्यंत धोकादायक मानले जाते आणि त्यात मानसिक आणि शारीरिक दोन्ही धोके असतात, म्हणून ते केवळ तांत्रिक आणि अघोरींद्वारेच केले जाते.
सामान्य जनतेने अंत्यसंस्काराचे शिक्षण देण्याचा प्रयत्न करू नये, कारण त्यातील चूक व्यक्तीबरोबरच त्याच्या कुटुंबाचेही गंभीर नुकसान करू शकते. स्मशानशास्त्राचा अभ्यास गुप्त पद्धतीने केला जातो. यासाठी तांत्रिक विशेष मंत्र, यंत्र आणि तंत्र क्रिया वापरतात. या विधीत तांत्रिक यज्ञ आणि ध्यानाच्या माध्यमातून आपल्या इच्छा पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करतात. हिंदू धर्मामध्ये स्मशानभूमीला अत्यंत महत्त्वाचे धार्मिक, तात्त्विक आणि सांस्कृतिक स्थान आहे. मानवी जीवनाचा शेवट आणि आत्म्याच्या पुढील प्रवासाची सुरुवात या दोन्हींचा संगम स्मशानभूमीत दिसतो. हिंदू धर्मानुसार शरीर नश्वर आहे, परंतु आत्मा अमर आहे. त्यामुळे मृतदेहाचे दाहसंस्कार हे आत्म्याला पुढील प्रवासासाठी मुक्त करण्याचे साधन मानले जाते. स्मशानभूमी ही केवळ मृतदेह दफन किंवा दहनाची जागा नसून जीवनाचे क्षणभंगुर स्वरूप जाणण्याचे, तसेच वैराग्य आणि अध्यात्मिक चिंतन करण्याचे स्थान मानले जाते. अनेक संत-महात्मे स्मशानभूमीत साधना करून संसाराच्या अनित्यता जाणून घेत. शिवतत्त्वाशी स्मशानाचे विशेष नाते Hindu परंपरेत दिसते. भगवान शंकर हा “श्मशानवासी” म्हणून ओळखला जातो, कारण तो जीवन-मरण, निर्माण-विनाश यातील समत्वाचा संदेश देतो.
दहनविधीची संपूर्ण प्रक्रिया अग्निदेवीची प्रार्थना, पवित्र मंत्रोच्चार, अस्थीविसर्जन हे सर्व पुनर्जन्माच्या तत्त्वाशी जोडलेले आहे. मृत व्यक्तीच्या आत्म्याला प्रार्थना, दान आणि तर्पणाद्वारे शुभ मार्गदर्शन मिळावे, अशी भावना यातून व्यक्त होते. स्मशानभूमी समाजातही महत्त्वाची भूमिका बजावते. येथे सर्वच माणसे समान असतात; जात, धर्म, पद, प्रतिष्ठा यांचे भेद विसरले जातात. त्यामुळे मृत्यू मनुष्याला समत्वाचा आणि विनयाचा मौलिक संदेश देतो. या सर्व कारणांमुळे स्मशानभूमी हिंदू संस्कृतीत केवळ दहनाची जागा नसून जीवनतत्त्वाचे गूढ समजून घेण्याचे पवित्र स्थान मानले जाते.
डिस्क्लेमर : वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही
Leave a Reply