जेव्हा जेव्हा लोहयुक्त भाज्यांचा विषय निघतो तेव्हा सर्वप्रथम पालकाचे नाव घेतले जाते. हिरव्या पालेभाज्यांमध्ये पालक पौष्टिक उर्जाघर मानले जाते, कारण त्यात लोह, जीवनसत्त्वे ए, सी, के, फायबर आणि अँटिऑक्सिडंट्स समृद्ध असतात. परंतु पालक कच्चा किंवा शिजवलेला खाणे अधिक फायदेशीर आहे का हा एक मोठा प्रश्न लोकांच्या मनात नेहमी असतो. बरेच लोक कोशिंबीर आणि स्मूदीमध्ये कच्चे पालक पसंत करतात, तर काही लोक पालक भाजी, मसूर किंवा सूप खाणे पसंत करतात. सत्य हे आहे की आपण पालक ज्या प्रकारे खाता त्यावरून आपल्याला किती लोह मिळेल आणि त्याचा आपल्या पचनक्रियेवर कसा परिणाम होईल हे निर्धारित करते. कच्चा पालक खाणे सामान्यत: सुरक्षित मानले जाते आणि त्यात व्हिटॅमिन सी भरपूर प्रमाणात असते, जे लोह शोषण्यास मदत करते.
या सर्व कारणामुळे आरोग्याबद्दल जागरूक लोक कोशिंबीर किंवा हिरव्या स्मूदीमध्ये कच्च्या पालकाचा समावेश करतात. तथापि, कच्च्या पालकामध्ये ऑक्सलेट्स नावाचे घटक असतात, जे लोह आणि कॅल्शियम सारख्या खनिजांना चिकटतात. यामुळे शरीर ही पोषकद्रव्ये योग्यरित्या शोषू शकत नाही. पोषण तज्ज्ञांच्या मते, जर तुम्ही फक्त कच्च्या पालकाला लोहाचा मुख्य स्रोत बनवत असाल तर लोहाच्या कमतरतेचा धोका असू शकतो. त्यामुळे कच्च्या पालकाचे अधूनमधून सेवन करणे ठीक आहे, पण दररोज मोठ्या प्रमाणात याचे सेवन करणे फायदेशीर मानले जात नाही.
पालक शिजवण्यामुळे त्याच्या पौष्टिक प्रोफाइलमध्ये मोठा फरक पडतो, विशेषत: लोहाच्या बाबतीत. एक कप कच्च्या पालकमध्ये सुमारे 0.8 मिलीग्राम लोह असते, तर एक कप पिकलेल्या पालकमध्ये सुमारे 6.4 मिलीग्राम लोह असते. हा फरक उद्भवतो कारण पालकाचे पाणी शिजवल्यावर कमी होते आणि पोषक दाट होतात. म्हणजेच कमी प्रमाणात लोह जास्त मिळते. हेच कारण आहे की लोहाच्या कमतरतेशी झगडत असलेल्या लोकांसाठी पिकलेले पालक अधिक फायदेशीर मानले जाते. पालक शिजवण्याचा आणखी एक मोठा फायदा म्हणजे उष्णता ऑक्सलेट तोडण्यास मदत करते. जेव्हा ऑक्सलेट्स कमी होतात तेव्हा लोह आणि कॅल्शियम सारख्या खनिजे शरीरात अधिक चांगल्या प्रकारे शोषली जातात. याचा अर्थ असा की शिजवलेले पालक केवळ जास्त लोह देत नाही तर शरीर त्या लोहाचा योग्य वापर करण्यास देखील सक्षम आहे. हेच कारण आहे की लोह वाढविण्यासाठी डॉक्टर आणि पोषणतज्ञ पालक भाजीपाला, सूप किंवा मसूरमध्ये पालक घालण्याची शिफारस करतात.
पिकलेले पालक अधिक सुरक्षित – पिकलेले पालक पचनाच्या दृष्टीनेही सुरक्षित मानले जाते. कच्च्या पालकामुळे काही लोकांमध्ये गॅस, फुशारकी किंवा अपचन यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात, विशेषत: जर त्यांचे पचन कमकुवत असेल तर. स्वयंपाक केल्याने पालकाची पाने मऊ होतात आणि फायबर तोडतात, ज्यामुळे ते पोटावर हलके होते. यामुळेच वृद्ध, मुले आणि संवेदनशील पचनशक्ती असलेल्या लोकांसाठी पिकलेले पालक हा एक चांगला पर्याय मानला जातो. तथापि, याचा अर्थ असा नाही की कच्चा पालक पूर्णपणे हानिकारक आहे.
कच्च्या पालकाचे फायदे – कच्च्या पालकामध्ये असलेले व्हिटॅमिन सी, फोलेट आणि अँटीऑक्सिडंट्स शरीरासाठी फायदेशीर असतात. रोग प्रतिकारशक्ती आणि त्वचेचे आरोग्य वाढविण्यासाठी हे चांगले मानले जाते. परंतु लोहाच्या दृष्टीने कच्च्या पालकापासून मिळणाऱ्या लोखंडाचा शरीराला तेवढा फायदा होत नाही, जेवढा पिकलेल्या पालकापासून होतो. त्यामुळे दोन्हींचा समतोल राखणे शहाणपणाचे ठरेल.
पालक शिजवण्याची योग्य पद्धत….
पालक शिजवताना योग्य मार्गाचे अनुसरण करणे देखील महत्वाचे आहे. बराच वेळ उकळणे किंवा जास्त आचेवर शिजवणे त्याचे जीवनसत्त्वे नष्ट करू शकते. तज्ज्ञांच्या मते, पालक हलके वाफवणे किंवा कमी तेलात पटकन भाजणे हा उत्तम मार्ग आहे. हे ऑक्सलेट देखील कमी करते आणि पोषकद्रव्ये देखील टिकवून ठेवते. मसूर, भाज्या किंवा कढीपत्त्यात पालक घालल्याने केवळ चवच वाढत नाही तर लोहाचे शोषण देखील सुधारते. जर तुम्हाला पालकमध्ये भरपूर लोह मिळवायचे असेल तर व्हिटॅमिन सी समृद्ध असलेल्या पदार्थांसह ते खाणे देखील फायदेशीर आहे. जसे की पालक भाजीपाला लिंबाचा रस घालणे किंवा टोमॅटोसह पालक शिजवणे. यामुळे शरीर लोह अधिक चांगल्या प्रकारे शोषून घेते. त्याच वेळी, पालकसह चहा किंवा कॉफी पिणे टाळले पाहिजे, कारण त्यामध्ये असलेल्या टॅनिनमुळे लोहाचे शोषण कमी होऊ शकते.
Leave a Reply